Lo Rei Anfòs el Batallador, oncle de la nostra comtessa Peronella, reina d'Aragó, fou l'inspirador del Rei Pescador del Cicle Artúric?
Per exòtica que sembli la mateixa possibilitat no deixa de ser un rastre d'aquell espai oblidat, d'estats ibèrics i occitans posteriors al món carolingi (s.I X): Aquitània, Tolosa, Borgonya-Provença, Navarra-Aragó i Comtats Catalans encastat en terres pròsperes i romanitzades, entre el Ducat de Bretanya, el Regne de França, el Sacre Imperi, el Regne se Castella i el Califat Omeya d'Al-Andalus.
Un espai històric i humà de convivència, d'evolució, de lluites, de creació... un món ben viu que l'adoctrinament històric dels estats-nació dels segles XIX i XX gairebé ha aconseguit esborrar del discurs històric general, però que l'orientació científica de molts historiadors està iluminant.
Els relats anacrònics de certes històries falsament "nacional" ens volen fer veure aquell passat amb el filtre dels estats actuals (França, Espanya o Itàlia), deformant-lo ostensiblement i homogeneitzant el que no pot ser uniformitzat.
Aquell món no va desaparèixer bem bé fins a finals del segle XIV, quan els anglesos perderen Aquitània i els catalans i aragonesos optarem per obrir-nos al que ens oferia el Mediterrani.
Ai, Aragó, no badis que també et furten la història!
 |
Lo monarca ideal per excelléncia de la literatura europèa pendent l’Edat mejana, sens cap de dobte, es lo rei Artús, que sas primièras referéncias apareisson dins las legendas celticas, e dins de poèmas galeses medievals consagrats a aclamar los eròis del reialme britanic de Gododdin.
Pasmens, lo primièr relat sus la vida d’Artús se tròba dinsHistoria Regum Britanniae, una cronica de la Grand Bretanha amb pauca valor istorica e escricha pel galés Geoffrey de Monmouth entre los ans 1130 e 1136, ont Artús figura coma lo rei qu’establiguèt un empèri dins las Islas Britanicas après véncer los saxons. Aquela legenda arturiana se desvolopèt pendent l’Edat Mejana, a travèrs de divèrses tèxtes escriches amb las aventuras del Rei Artús e dels Cavalièrs de la Taula Redonda e tre lo sègle XII, tanben dins de nombroses romans qu’inspirèron Chrétien de Troyes, qu’aportariá de nòus elements a la legenda. Un d’aqueles elements foguèt lo Grasal.
Pasmens, lo primièr relat sus la vida d’Artús se tròba dinsHistoria Regum Britanniae, una cronica de la Grand Bretanha amb pauca valor istorica e escricha pel galés Geoffrey de Monmouth entre los ans 1130 e 1136, ont Artús figura coma lo rei qu’establiguèt un empèri dins las Islas Britanicas après véncer los saxons. Aquela legenda arturiana se desvolopèt pendent l’Edat Mejana, a travèrs de divèrses tèxtes escriches amb las aventuras del Rei Artús e dels Cavalièrs de la Taula Redonda e tre lo sègle XII, tanben dins de nombroses romans qu’inspirèron Chrétien de Troyes, qu’aportariá de nòus elements a la legenda. Un d’aqueles elements foguèt lo Grasal.
En realitat, i a pas cap de testimoniatge arqueologic fisable de l’existéncia del rei Artús, car las rèstas trobadas pels monges de Glastonbury, qu’apertenián supausadament a Artús e a sa femna Genebra, èran pas mai qu’una frauda destinada a aumentar l’afluéncia dels pelegrins a l’endrech. L’idèa qu’Artús foguèt una figura istorica proven de fonts literàrias sostengudas dins dos documents medievals: Historia Brittonum, una òbra istorica del sègle IX escricha en latin e atribuida tradicionalament a un clergue galés, ont se fa referéncia a un cap militar (dux bellorum) nomenat Artús, que combatèt contra los saxons, e Annales Cambriae, un amàs de cronicas procedentas d’un tèxt compilat de divèrsas fonts a l’entorn del sègle X. En conclusion: existís pas la certitud que lo rei Artús existiguèsse pr’amor que, s’aviá existit, auriá viscut al sègle VI.
Mas sus aquò, i d’opinions divèrsas e diversificadas. Encara uèi, qualques unes creson que d'efièch, Artús, es pas mai qu’una legenda. D’autres pensan qu’es un dieu celtic, e mai se la majoritat son convencuts que s’agís tot simplament de la mesa en scèna literària de qualque personatge istoric qu’existiguèt. Mas s’aquò èra vertat: qual poiriá èsser aquel personatge tan considerable fins al ponch d’èsser font d’inspiracion del mite arturian? E ben, sembla qu’aquesta enigma es ja resolguda...
L’istorian Richard Rex, d'après sas recèrcas, a conclús que la persona qu’inspirèt lo mite del rei Artús, foguèt ni mai ni mens qu’Anfós Ir dich lo Batalhaire (1073 e 1134) rei d’Aragon e de Pampalona. Lo sieu argument se basa sus las cronicas musulmanas d’Al Andalós del sègle XI, e tanben sus la cronica d’Ibn Adari, escricha al sègle XIII, ont se fa referéncia al rei batalhaire en disent: “Bastiguèt ailà una barca petita, amb ela pesquèt de peisses coma se foguèsse un vòt que lo complissiá o ben un senhal qu’el daissava al que seriá son successor”.
Es justament, aquela idèa de “rei pescaire” qu’apareis dins las legendas arturianas, coma lo darrièr d’una soca de protectors del Grasal, çò qu’a convencut l’autor sus aquela ipotèsi fòrtament discutida, e qu’a descadenat la mai feròça de las criticas de sos collègas. Ça que la, es possible, qu’existiscan mai de donadas que sostengan aquela teoria, pr’amor que la figura d’Artús se creèt e façonèt dins los tempses posteriors a la mòrt d’aquel rei aragonés, que promoguèt las cançons de gèsta occitanas de l’epòca, e que per cas mençonan un rei que pesca dins un riu.
Teoria riscada, recèrca innovanta e transgresiva, que visa la monarquia Plantagenèst coma usurpaira de las proesas del rei aragonés amb la tòca de legitimar lor nòva dinastia, mas la vertat es que sabèm pas s’Artús existiguèt . Ça que la, çò que si que sabèm es que lo rei Anfós, en mai d’èsser un batalhaire (qualificatiu que recebriá qualques annadas après sa mòrt), èra un òme prigondament religiós, talament que faguèt son testament en favor de Dieu.
En mai d’aquò, Anfós conquistèt pas solament las tèrras als musulmans amb l’ajuda de sos vesins occitans, mas tanben las repoblèt, en multiplicant —coma dins lo miracle de la multiplicacion dels peisses— la populacion crestiana. E, tanben, per coïncidéncia, el èra lo darrièr de son linhatge pr’amor que moriguèt sens descendéncia. E arribèt… alavetz quicòm d'inesperat: son fraire Ramir, qu’èra monge, aguèt una filha: la reina Peironèla, que contunhèt lo linhatge, e gaireben mila ans après, tanben d’un biais inesperat ,un istorian anglés establís la possibilitat que lo mite arturian es en realitat inspirat d’aquel valent rei aragonés e protector del Grasal.
En quin cas que siá, lo Grasal, de la meteissa manièra que se passava alavetz, es possible qu’ara siá totjorn gelosament gardat. E mai s'es probablament pas jos la forma ni dins lo luòc qu’imaginam tradicionalament. E benlèu es per aquela rason que sèm totjorn immergits dins son etèrna recèrca…
Griselda Lozano
Font: Artús, Anfós e lo Grasal - Jornalet
Cap comentari :
Publica un comentari a l'entrada